Phân gà có mùi hôi hám khó chịu, gây ô nhiễm môi trường, do đó chúng ta cần phải vệ sinh chuồng trại nuôi gà có kế hoạch. Thông thường, lời khuyên là không nên lập trại gà gần khu vực dân cư sinh sống. Đã thế, còn nên chọn nơi đất đai cao ráo, chung quanh không có ao tù nước đọng, không có rác rến tồn đọng lâu ngày …
Nuôi gà cũng như nuôi heo, khâu vệ sinh chuồng trại cần phải được chăm lo hàng đầu để tránh hôi hám, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của vật nuôi lẫn nhân viên trong trại.
Mục đích của việc chăm lo vệ sinh chuồng trại nuôi gà là để phòng ngừa mọi thứ dịch bệnh do vị trùng, siêu vi trùng và ký sinh trùng gây ra khiến gà bị bệnh, bị chết hàng loạt gây hao tốn thuốc men, công lao chăm sóc.
Nói đến khâu vệ sinh chuồng trại là nói đến những việc cần làm theo định kỳ, tuỳ theo công việc, có việc phải lo hàng ngày, việc phải lo hàng tuần, hàng tháng, hàng quý …
1. Những việc vệ sinh chuồng trại nuôi gà cần làm hàng ngày
Những công việc cần làm vệ sinh ngay trong ngày tại chuồng gà tuy không nặng nhọc nhưng rất nhiều. Chăn nuôi nhỏ theo hộ gia đình thì không nói làm gì, nhưng nếu là trại gà lớn, nuôi hàng ngàn gà trở lên thì mỗi khâu vệ sinh cần phải có nhiều người phụ trách, chứ không thể một hai người mà có thể quán xuyến hết được.
Đón nắng ban mai
Mỗi sáng, các cánh cửa sổ lớn nhỏ chung quanh chuồng gà cần được mở toang để đón ánh nắng ban mai rọi chan hoà khắp chuồng giúp không khí trong chuồng được ấm áp, và nhờ đó tiêu diệt được các loại vi trùng, ký sinh trùng ẩn náu trong các góc kẹt của chuồng gà, dưới lớp lông vũ của gà (trừ trường hợp sáng đó trời mưa hoặc chuyển mưa).
Tối lại, các của này đều được đóng kín để tránh gió lạnh từ bên ngoài tràn vào khiến gà bị lạnh ngủ không yên, lại bị sưng phổi.
Vệ sinh máng ăn, máng uống
Máng đựng thức ăn và máng đựng nước uống của gà mỗi sáng cần được đem ra cọ rửa sạch và phơi nắng sát trùng vì đã quá dơ bẩn, không thể để vậy dùng tiếp được. Phải thay vào đó máng mới sạch sẽ và đã được sát trùng cho gà ăn uống. Các máng bẩn phải đem ra cọ rửa và phơi nắng để dành dùng vào hôm sau.
Thay máng phân
Chuồng nuôi gà con, gà giò và cả gà đẻ trứng đều có máng chứa phân. Sau một ngày máng nào cũng đầy phân dơ bẩn nên cần được lấy ra cọ rửa cho sạch sẽ rồi mới đặt vào chỗ cũ dùng tiếp. Để hợp vệ sinh hơn, mỗi chuồng nên sắm hai máng phân: máng dùng hôm qua đã được cọ rửa sạch sẽ và phơi nắng sát trùng sẽ dùng cho hôm nay. Còn cái máng bẩn hôm nay sẽ được làm vệ sinh sạch dành dùng cho ngày mai.
Quét dọn thức ăn vương vãi
Nết ăn của gà rất xấu. Khi ăn đều dùng mỏ quẹt qua quẹt lại vào thành máng, mục đích là cố tìm thức ăn khoái khẩu để ăn trước nên thức ăn mới bị văng tung toé ra ngoài. Ít con gà nào chịu khó nhặt nhạnh từng hột rơi hột rụng đó, nên ta cần phải năng quét dọn cho sạch sẽ. Nếu cứ để vương vãi như vậy, lũ kiến gián sẽ nhanh chóng đánh hơi kéo đến … càng gây hại cho sức khoẻ của gà.
Quét dọn chuồng trại
Những lối đi trong chuồng gà và hành lang chung quanh khu vực chuồng gà cần phải được quét dọn sạch sẽ luôn. Có như vậy mới ngăn ngừa được những mầm mống bệnh tật từ bên ngoài xâm nhập vào khu vực chăn nuôi …
2. Những việc cần làm hàng tuần, hàng tháng
Có nhiều việc không đòi hỏi bạn phải vệ sinh chuồng trại nuôi gà hàng ngày mà hàng tuần hay hàng tháng mới làm một lần như:
Tẩy uế các dụng cụ trong chuồng trại
Những dụng cụ trong chuồng trại nuôi gà như cuốc xẻng, xe rùa, thau sồ, thúng rổ, chổi … cần được tẩy uế sau mỗi lần sử dụng mới hợp vệ sinh. Thế nhưng, thường thì ta chỉ rưa qua loa cho sạch đất cát mà thôi, sau đó khi cần lại lấy ra dùng tiếp. Đúng ra, lâu lâu phải tẩy uế những dụng cụ này một lần bằng các loại thuốc sát trùng như Cresyl hoặc bằng dung dịch Formol hay chỉ đơn giản là chế nước sôi lên sau khi đã cọ rửa sạch sẽ, rồi đưa ra phơi nắng.
Tẩy mùi hôi thối
Chuồng gà nếu làm đúng kỹ thuật, lúc nào cũng được thông thoáng mát mẻ và giữ gìn vệ sinh tốt thì mùi hôi thối cũng không đến nỗi quá nồng nặc, khó ngửi.
Mùi hôi thối không những gây khó chịu cho người mà còn có hại đến sức khoẻ của loài gà, vì gà rất mẫn cảm với mùi xú khí này, dễ bị bệnh đường hô hấp. Tẩy trừ mùi hôi hám nên dùng dung dịch Formol, pha 2 phân khối (2cc) với một lít nước là được.
Ngăn ngừa mầm bệnh xâm nhập bằng vôi bột
Một cách giữ gìn vệ sinh chuồng trại nuôi gà tránh được mầm bệnh xâm nhập vào chuồng gà là ngay cửa vào chuồng nên đặt một khay chứa vôi bột để tất cả những ai có phận sự vào chuồng gà đều phải giẫm chân (cả giày dép đang mang) lên đó để tiệt trùng trước. Nói là cái khay chứ thật ra đây là một cái hộc hình chữ nhật lớn hơn cái máng heo ăn, có thành thấp độ 10cm trong đó đổ đầy vôi bột. Do vôi nhiều lần vương theo giày dép nên có khi sáng đổ đầu chiều đã vơi cạn, nên mỗi ngày cần châm thêm cho đầy. Và sau một tuần nên bỏ hết vôi cũ (thường đã vón cục), thay vôi mới vào.
Để ngăn ngừa mầm bệnh xâm nhập vào chuồng gà, chỉ những người thật sự có phận sự như quét dọn, cho gà ăn uống … mới được phép ra vào, còn người không có phận sự thì hạn chế tối đa. Những vị kháng tham quan trước khi đi vào khu vực nuôi gà cũng phải bước vào khay vôi, nhúng lún giày dép để khử trùng như cách làm của các nhân viên của trại.
3. Những việc cần làm hàng quý
Tuỳ theo công việc vệ sinh chuồng trại nuôi gà mà ba tháng hay sáu tháng một lần, ta phải tổng vệ sinh trong và ngoài khu vực nuôi gà cho sạch sẽ:
Sát trùng chuồng trại
Nên tẩy uế chuồng trại khắp mọi ngóc ngách, khe kẹt bằng cách moi móc, quét dọn, tẩy uế với thuốc sát trùng để trừ tiệt các loài ký sinh trùng, rận mạt hút máu giết hại gà. Các vách thường chung quanh chuồng trại cũng phải quét vôi để sát trùng, tiêu diệt mầm bệnh. Vỏ trấu hay rơm rạ lót chuồng sau một thời gian bốc mùi hôi thối do phân gà lâu ngày lưu giữ lại cũng nên cào xúc hết ra ngoài và thay vào lớp trấu mới cho hợp vệ sinh.
Phát quang và khai thông cống rãnh
Chugn quanh khu vực chuồng trại, cứ ba tháng hay sáu tháng mộit lần nên chặt phá, đốn bỏ hết những cây tạp, và làm sạch cỏ dại, vun thành đống rồi đốt để ngăn ngừa ruồi muỗi, chuột bọ lui tới. Ngoài ra, còn phải khai thông các mương rãnh để nước rửa chuồng, nước mưa có lối thoát, không tù đọng dơ bẩn.
Tẩy uế sân nắng
Sân nắng cạnh chuồng gà để gà được thả ra tắm nắng hàng ngày cũng được tẩy uế theo định kỳ ba tháng một lần bằng sulfate đồng và sulfate sắt (dung dịch một phần trăm), vừa tẩy uế vừa giúp thảm cỏ được tươi tốt để gà có thêm thức ăn xanh mà sống mạnh.
Tóm lại, khâu vệ sinh chuồng trại nuôi gà cần phải được quan tâm hàng đầu. Có như vậy mới bảo đảm được sức khoẻ cho gà vì mọi mầm mống bệnh tật đều được ngăn chặn từ bên ngoài khu vực nuôi. Nếu chểnh mảng trong khâu này, việc chăn nuôi sẽ không tránh khỏi thất bại!
