Chọn địa điểm và hướng chuồng
Làm chuồng gà nên bố trí gần nhà và bếp để tiện quản lý, chăm sóc và bảo vệ, làm gần vườn cây, đồi rừng để tiện chăn thả. Chuồng nên làm theo hướng đông nam hoặc hướng nam để đón ánh sáng chiếu vào sàn, đảm bảo luôn khô, thoáng… có rèm, liếp che chắn mưa, gió.
Chuẩn bị
Chủ yếu là tường vách đất (nhào rơm và bùn trát) hoặc có thể làm tường ngăn bằng phên liếp, ván gỗ, xây gạch, đá ong… Mái lợp bằng tranh, rơm rạ, lá cọ, ngói, tôn xi măng…
Chọn tre nứa già, chặt vào tháng 11-12 âm lịch là tốt nhất. Dùng những cây tre đực thẳng, luống nhỏ, chắc làm cột, khung đỡ. Nhưng đoạn giữa và gần ngọn làm sàn chuồng và ken xung quanh làm vách.
Kiểu chuồng
– Làm mái lệch, chuồng có lòng rộng 1-1,2m. Mỗi chuồng làm 2-3 tầng, tầng trên cùng đặt giá các ổ đẻ. Mỗi ngăn dài 1,2- 1,5m, cao từ 0,4-0,5m. Sàn chuồng dưới cùng cách mặt đất 0,3-0,4m. Tầng thứ 2, 3 phía dưới sàn có khay đỡ phân bằng cót ép, bao xác rắn có khung đỡ có thể kéo ra kéo vào được.
– Sàn chuồng làm bằng nan tre, luồng, nứa già vót hơi tròn được ken bằng mây (bền hơn là đóng đinh dễ bi gỉ) và có thể tháo ra được khi cần vệ sinh, phơi nắng.
– Sàn chuồng gà con, gà giò dùng nan có bề mặt rộng 1,2-1,6cm, khe rộng 0,8-1cm.
– Sàn chuồng gà sinh sản, gà thịt lớn dùng nan có bề mặt rộng 2-2,5cm, khe rộng 1,2-1,5cm để phân lọt xuống khay đỡ ở dưới.
– Mặt trước các ngăn chuồng làm bằng các nan vót tròn, có thể chống lên để cho gà ra được.
– Ngăn gà con, gà giò dùng nan có đường kính 0,8-1cm, khe giữa 2 nan rộng 1-1,5cm.
– Ngăn gà sinh sản, gà lớn dùng nan có đường kính 1,3- 1 5cm, khoảng cách giữa hai nan từ 2-2,5cm, để gà có thể thò đầu ra mổ thức ăn, uống nước được.
Chuồng nuôi gà
– Chuồng làm đơn giản bằng vật liệu rẻ tiền như: tre, nứa, luồng, lá cọ, tranh, rạ,… hoặc xây chuồng với mái lợp bằng tôn lá hoặc ngói. Nuôi 100 gà thả vườn cần diện tích khoảng 15-20 m2.
– Nên làm chuồng sàn bằng tre, gỗ, cao 40-50 cm so với nền chuồng (nền láng xi măng) để phân gà rơi xuống dưới, tránh bẩn, ẩm ướt và dễ dàng hót phân.
– Làm chuồng nơi cao ráo, hướng Đông Nam, tận dụng càng nhiều ánh sáng tự nhiên càng tốt.
– Chuồng gà mái đẻ làm hơi dốc để trứng lăn về trước, tránh giập vỡ trứng và gà mổ trứng.
CHUỒNG TRẠI VÀ DỤNG CỤ CHĂN NUÔI GÀ RI VÀ GÀ PHA RI
I. Chuồng trại
Gà Ri và Ri pha thích nghi với điều kiện chăn thả tự nhiên, kể cả có nơi gà chậu có chuồng. Tuy nhiên, với điều kiện chăn nuôi như vậy sẽ giảm tỷ lệ nuôi sống và năng suất thịt, trứng của gà. Cải tiến chuồng trại nuôi gà là rất quan trọng góp phần tăng năng suất và hiệu quả chăn nuôi. Nuôi gà là phải làm chuồng.
Chuồng không chỉ để nhốt gà, cho gà ăn uống mà còn tạo điều kiện để phân đàn, theo dõi chọn lọc nâng cao chất lượng giống. Khi xây dựng chuồng cần quan tâm đầy đủ các yếu tố sau đây:
1. Địa điểm xây dựng chuồng gà
Chuồng gà được xây dựng ở vị trí cao ráo, dễ thoát nước, tốt nhất là cách xa nhà ở, không chung với chuồng lợn, chuồng bò. Chuồng có hướng nam, đông nam để có ánh sáng mặt trời buổi sáng dọi vào diệt khuẩn, chống ẩm mốc. Hết sức tránh hướng đông bắc, tránh gió mùa rét lạnh thổi trực tiếp vào chuồng. Thiết kế chuồng có độ cao, rộng, mái dốc v.v… phù hợp với vị trí đất đai, tính đến điều kiện chống nóng, chống rét, đảm bảo thoáng mát mùa hè, thoáng ấm mùa đông, phòng được chồn cáo v.v…
Tốt hơn hết là dành một khoảnh đất vườn, đồi to nhỏ tuỳ điều kiện và quy hoạch thành trại nuôi gà có chuồng, có kho thức ăn, dụng cụ, được bao che bằng tường, lưới, có cổng, có nội quy ra vào. Xung quanh chuồng có thể trồng cây xanh tán rộng theo khoảng cách thích hợp) để có bóng mát nhất là cho mùa hè.
2. Một số kiểu chuồng nuôi gà
Nước ta khí hậu nhiệt đới, kiểu chuồng thông thoáng tự nhiên là thích hợp cho các vùng, sử dụng vật liệu có được ở các vùng nông thôn để giá xây dựng rẻ. Tuỳ thuộc vào quy mô chăn nuôi, diện tích mặt bằng và điều kiện vốn liếng, mà người chăn nuôi có thể xây dựng chuồng nuôi gà theo các kiểu sau đây.
a) Kiểu chuồng 4 mái kiên cố và bán kiên cố
Đây là kiểu chuồng thông thoáng tự nhiên, được sử dụng rộng rãi để chăn nuôi gà giống ở nước ta. Chuồng được xây dựng bằng khung thép hoặc bằng tre, luồng, mái lợp bằng tôn hoặc phibro xi măng. Hai đầu hồi được xây dựng bằng gạch. Mặt trước và mặt sau chuồng được che chắn bằng lưới sắt hoặc có thể đan tre nứa (có rèm che mưa nắng), phía dưới xây dựng tường lửng băng gạch với độ cao 30-40 cm.
Điểm đáng chú ý của kiểu chuồng này là có hai tầng mái (tức là có mái phụ ở nóc, ở tường, hai đầu hồi có 2 lỗ to phù hợp) để tạo sự thông thoáng khí trong chuồng nuôi. Khí nóng được sinh ra tróng quá hình chăn nuôi sẽ bốc lên phía trên và thoát ra ngoài theo kẽ hở giữa hai tầng mái ở phía nóc chuồng. Kích thước chuồng nuôi có thể tuỳ ý song độ cao mái trước mái sau cần đạt 2,0-2,2m, độ cao từ đỉnh nóc xuống nền chuồng 3,0m, chiều rộng chuồng 4-5m và chiều dài mỗi ở chuồng 5-6m.
b) Kiểu chuồng bán kiên cố 2 mái
Với kiểu chuồng này có thể độ cao 2 mái bằng nhau hoặc lệch nhau 0,5m. Thông thường kiểu chuồng này được xây dựng bằng các loại vật liệu rẻ tiền như tre, gỗ, cành cây, luồng, nứa. Kích thước chuồng có thể tuỳ ý, song tối thiểu chiều cao mái trước 2m, mái sau l,5m. Chiều rộng chuồng từ 2,5-3m, chiều dài mỗi ở chuồng từ 3-3,5m.
Mái chuồng được lợp bằng ngói hoặc phibro xi măng hoặc bằng lá cọ, lá mía. Xung quanh chuồng được che chắn bằng các dóng nứa, tre, bằng lưới sắt. Hai đầu hồi có thể xây gạch. Mặt trước và mặt sau cần che chắn bằng rèm phòng tránh mưa gió.
c) Kiểu chuồng thô sơ:
Hiện nay tại các vùng nông thôn, người .chăn nuôi gà với quy mô nhỏ sử dụng các kiểu chuồng rất đa dạng, mà hầu hết trong số đó được làm bằng các loại vật liệu sãn có rẻ tiền như tre, gỗ, nứa v.v…
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu 1 kiểu chuồng thô sơ song vẫn bảo đảm thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Loại chuồng này được làm bằng hình hộp chữ nhật nhiều tầng: Với chiều dài 1,2- 1,5m, chiều rộng từ 0,7-0,8m, tầng nọ cách tầng kia từ 0,35-0,4m; phía trên có mái che mưa nắng. Vật liệu làm chuồng kiểu này là tre hoặc gỗ dùng để làm khung. Xung quanh được đóng bằng các dõng tre thêu, và có thể bọc thêm lớp lưới mắt cáo phòng chuột rắn bắt gà. Tầng lưới cùng của chuồng cách mặt đất 0,3-0,4m. Kiểu chuồng này dùng để chăn nuôi gà lấy thịt và cũng có thể nuôi gà giống đẻ với quy mô nhỏ (từ 20-30 con mái đẻ). Khi nuôi gà đẻ thì phía trên cùng của chuồng đặt thêm các ổ đẻ bằng rổ, thúng.
d) Lồng nuôi gà
Là một công cụ đa năng và rất cơ động cả về vị trí, hình dáng, kích thước và công dụng. Hình dáng, kích thước của lồng phụ thuộc vào số lượng gà nuôi, vị trí đặt lồng và nguyên liệu làm lồng. Nói chung kết cấu của lồng là không cầu kỳ và có thể dùng nhiều loại nguyên liệu khác nhau.
Thông thường, lồng phải đảm bảo độ cao 40-50 cm (tuỳ theo giống gà) rộng 40-60 cm, còn chiều dài phụ thuộc vào vị trí đặt lồng; số lượng gà. Đối với lồng nuôi gà đẻ trứng thương phẩm chiều dài 1,2m có vách ngăn chia ra ba ô, mỗi ô nuôi 3 gà mái đẻ. Tuy nhiên, không nên dài quá để tiện cho việc di chuyển, dọn dẹp vệ sinh. Nếu lồng chỉ là công cụ để vận chuyển gà thì kích thước hợp lý là: 80cm (dài) x 50cm (rộng) x 20cm (cao). Lồng nuôi gà thịt kích thước tuỳ vị trí đặt lông, có thể dài l,2-1,5 m, rộng 0,6m, cao 45cm, có thể nuôi 10-12 gà thịt, đáy lồng đặt phẳng. Đáy lồng gà đẻ để hơi nghiêng một ít để khi gà đẻ trứng lăn ra phía trước đã có gờ đỡ. Khi xếp lồng tầng cho gà đẻ, gà thịt đều phải có tấm hứng phân cho các tầng trên. Lông có thể xếp 2 dãy đấu lưng với nhau hay một dãy kê sát phía sau vào tường, vách.
Với các kiểu chuồng khi nuôi gà trên nền đều phải có chất lót trấu, dăm bào, cỏ khô hoặc rơm khô cắt ngắn, rải đều dày 7- 10 cm, quá trình chăn nuôi khi bị ướt chỗ nào phải thay chỗ ấy, kết thúc đợt nuôi phải dọn sạch, loại bỏ hết, đem ủ chất độn cả phân.
Có thể nuôi gà trên sàn làm bằng tre, nứa, gỗ cao 40-70 cm trên mặt nền có kẽ hở vừa phải cho phân rơi xuống nền, có lớp độn mỏng và rải vôi bột cho phân khô, dọn phân theo định kỳ. Nuôi gà ở chuồng lồng cũng có lớp độn ở nền chuồng như trên. Máng ăn, máng uống treo hoặc gác lên kệ, rải đều trong chuồng, có thể cả ở sân vườn.
